Ongeduld bekomt voetballers slecht

5 mei 2000

Het drama rond PSV-voetballer Ruud van Nistelrooij toont aan dat er nogal wat schort aan de medische begeleiding van topsporters….

Dé dramatische afloop van de affaire-Van Nistelrooij, waarbij men in heel Nederland en ver daarbuiten heeft kunnen zien hoe een ernstige knieverzwikking eruit ziet bij een voetballer die 65 miljoen waard was, is voor mij aanleiding ook enkele medische opmerkingen te maken bij de gang van zaken.

Als fysiotherapeut en deskundige op het gebied van orthopedische letsels word ik al 23 jaar geconfronteerd met knieproblemen. Op basis van enkele opvallende voorbeelden kan ik niet anders concluderen dan dat het sinds jaar en dag slecht gesteld is met deze begeleiding.

In 1987 liep de toenmalige speler van Ajax, Ronald Spelbos, in de uitwedstrijd tegen Vitesse een ernstige knieblessure op, die in belangrijke mate verantwoordelijk was voor het einde van zijn voetbalcarrière. Hoewel insiders op basis van de televisiebeelden al direct dachten aan kruisbandletsel, heeft het ruim een jaar geduurd voordat een ervaren specialist constateerde dat in die wedstrijd zijn voorste kruisband was afgescheurd.

In de periode dat Wim Jonk voor Inter Milaan uitkwam, werd ik een keer geconfronteerd met een blessure aan zijn knie. Hij bezocht een bekende sportspecialist in Nederland die op zijn beurt aan mij vroeg de spieren rond de knie van Jonk te testen. Samen kwamen wij op dinsdag, in het bijzijn van enkele Italiaanse begeleiders, tot de conclusie dat het onverstandig was om de zondag daarop een wedstrijd te spelen. Het verdiende aanbeveling om enkele weken te revalideren alvorens weer voluit te kunnen voetballen.

Wie schetste mijn verbazing, toen ik op zondag in Studio Sport zag dat Wim Jonk gewoon in het veld stond. Er is toen gelukkig niets ernstigs gebeurd, maar duidelijk was dat het belang van de gezondheid van Jonk toen niet voorop stond.

In maart 1997 scheurde de toenmalige PSV-speler Marciano Vink de voorste kruisband in de linkerknie. Zelf verklaarde hij in de Volkskrant van 16 augustus 1997 dat hij al enige weken met vocht in zijn knie speelde. Iedere deskundige weet dat drukverhoging in het kniegewricht (door vocht) een verhoogd risico met zich meebrengt op verzwikking, doordat de coördinatie verstoord raakt. ‘Het was het laatste jaar van mijn contract en ik moest me laten zien en ik had toch ook al een geschiedenis met blessures. Ik wilde er niet aan toegeven. Stom natuurlijk. Ik slikte ontstekingsremmende middelen, het ging vrij goed, tot die wedstrijd tegen RKC.’

Het meest recente voorbeeld is natuurlijk dat van Ruud van Nistelrooij. De blessure leek aanvankelijk niet ernstig. Na beoordeling van alle gegevens, die in de media breed zijn uitgemeten, is er wel degelijk aanleiding om kritische kanttekeningen te plaatsen.

Ten eerste is al eerder opgemerkt dat Van Nistelrooij zich heeft geforceerd om terug te komen in het veld. Het komende EK, dat hij graag wilde meemaken, het kampioenschap van PSV en de mogelijke overgang naar Manchester United hebben een te zware wissel op hem getrokken. Het is bekend dat er in deze situaties makkelijk blessures kunnen ontstaan en oude blessures kunnen terugkomen. Hoewel het door de euforie van het moment ook voor de medische begeleiding moeilijk is om op dit gevaar te wijzen, behoort het toch tot haar taak. Dit is een belangrijk argument om een onafhankelijke medische staf te benoemen die los staat van de directe en meer verzorgende begeleiders.

Ten tweede kun je op inhoudelijke gronden opmerken dat er een gerede twijfel bestaat over de medische conclusies na het eerste knieletsel. Bij mijn weten is het nog niet eerder voorgekomen dat er bij een medische keuring een kijkoperatie wordt gevraagd. Daar moet een aanleiding voor zijn geweest.

Zelfs na dit persoonlijke drama voor Ruud van Nistelrooij wordt er door de begeleiding al opportunistisch naar de toekomst gekeken. Acht maanden zouden nodig zijn om dit probleem op te lossen. Een reëel beeld wordt niet gegeven. Van Nistelrooij kan zich spiegelen aan Marc Overmars. Hij scheurde in zijn Ajax-periode de voorste kruisband en koos in alle rust een van de beste specialisten/chirurgen op dit gebied. Zes weken rust voor de operatie en twaalf maanden revalidatie waren nodig voordat hij weer verantwoord op topniveau kon voetballen. Het duurde daarna nog een tijd voordat Overmars weer terug was op zijn oude niveau.

Opportunistisch handelen, zeggen wat de sporter wil horen, meegaan in de persoonlijke belangen van de sporter, gecombineerd met vaak onvoldoende medische kennis zijn elementen die ertoe leiden dat we ons ernstig zorgen moeten gaan maken over de gezondheid van onze topvoetballers. Het is dan ook opmerkelijk dat bondscoach Frank Rijkaard op eigen houtje de medische begeleiding van het Nederlands elftal voor het komende EK heeft aangepast.

Terzake kundige artsen en fysiotherapeuten zijn geschoffeerd ten faveure van meer ‘haptonomisch’ werkende begeleiders. Een behandelvorm waarvan nooit bewezen is dat blessures er beter door genezen, anders dan dat er een goed gevoel en meer zelfvertrouwen is. Elementen die zonder specifieke deskundigheid alleen maar meer gevaren met zich meebrengen.

De bondscoach vindt het belangrijker dat een speler snel terugkeert dan dat er op verantwoorde medische wijze met de speler wordt omgegaan. Intensieve begeleiding en verzorging zijn voor topsporters van het grootste belang.

Persoonlijke wensen kunnen best gehonoreerd worden. Het is echter van een nog groter belang om de verantwoordelijkheid voor de te volgen strategie in geval van een blessure, neer te leggen bij ervaren deskundigen op de verschillende terreinen die bij een blessure aan de orde zijn. Het is ook voor wat betreft de voetbalsport aan te bevelen om deze deskundige niet te dicht op de voetballer of het team te laten functioneren.

G. B. Rondhuis
Volkskrant